Anh trồng rừng, người dân ở đất liền kề nhón gốc cho cây chết. Khi cây lớn, người lạ vào rừng bắt ong, anh lo xảy ra cháy rừng, không cho, bị họ chống cự quyết liệt, thậm chí chửi mắng thậm tệ! Họ gọi anh là “thằng điên” khi thấy anh làm những việc mà “người bình thường” như họ không muốn và không biết làm: Trồng cây phi lao, cây bần, cây mắm để chắn gió cát, chống xói lở bảo vệ cho khu đất mà họ đang sinh sống!?
Nguyễn Văn Huỳnh
Là gia đình nghèo, con đông ở ấp An Bình, xã An Qui. Năm 1998, hàng ngày vợ chồng anh Nguyễn Văn Huỳnh bươn chải kiếm sống bằng nghề kéo lưới ven bờ biển xã An Điền, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre. Mỗi lần kéo lưới ngang qua cồn Ông Lễ, ấp An Điền, thấy đất dọc bờ biển này hoang vu, cỏ tranh mọc dày đặc cao tới đầu người, anh ước ao có một miếng đất nhỏ để cất cái chòi, trồng rau màu, ngày ngày cùng vợ ra biển kéo lưới nuôi con. Anh hỏi Hậu cần Tỉnh đội - đơn vị giữ đất rừng khu vực này - xin cất cái chòi và trồng khoai mì. Thấy gia đình anh nghèo khó, hàng ngày vợ chồng phải chạy ăn cho 5 đứa con còn nhỏ dại, chỉ huy Hậu cần Tỉnh đội Bến Tre đồng ý cho anh khẩn đất và giao anh giữ rừng phòng hộ ven biển ở đây.
Rừng phòng hộ lúc này là rừng bần, mắm mọc tự nhiên, nhiều khu vực bị sóng biển bào dập, cây trơ rễ ngã đổ mà chết. Một số vùng do người dân khai thác củi làm cho rừng thưa dần. Nhận nhiệm vụ giữ rừng phòng hộ, gặp người khai thác củi, anh năn nỉ: “Xin đừng đốn cây, nếu cây bị đốn, bộ đội không cho tui ở đây nữa, tội nghiệp gia đình tui lắm!” Thấy anh hiền lành, những người phá rừng lấy củi cũng không nỡ.
Cất nhà ven biển, ngày ngày hứng chịu gió cát tấp vào, anh nghĩ đến việc trồng cây phi lao chắn gió. Gần nơi chòi anh ở, có mấy mươi cây phi lao trong đất sâu. Anh lấy hạt ươm thử. Năm lần bảy lượt, hạt không nẩy mẩm. Hạt ươm dưới nền đất không lên, anh ươm thử trong chậu kiểng, hạt lên được 30%, nhưng niềm vui vừa loé lên đã vụt tắt. Cây phi lao con sống còi cọc và chết yểu sau đó. Anh rút kinh nghiệm: Thì ra, cây con tưới nhiều cũng chết, mà đất khô quá cũng chết. Qua năm lần bảy lượt như vậy, anh biết giữ độ ẩm thích hợp cho cây con và tỷ lệ cây sống khoẻ mạnh nhiều hơn. Những cây phi lao đầu tiên này được anh đem trồng chắn gió trước nhà. Cây phát triển nhanh, không đầy một năm sau cây cao khỏi đầu người, reo vi vu trong gió.
Lúc bấy giờ, Chi cục Kiểm lâm tỉnh có chủ trương trồng rừng phi lao phía sau rừng phòng hộ tự nhiên ven biển. Cây giống mua từ miền Trung mang về, tốn nhiều chi phí. Thấy anh có thể ươm giống cây phi lao tại chỗ, Chi cục Kiểm lâm đưa anh tài liệu nghiên cứu. Anh theo tài liệu, xử lý hạt qua nóng lạnh, cây lên nhiều nhưng sau đó chết hết. Anh kết hợp tài liệu với kinh nghiệm của mình, tỷ lệ cây sống đến 70%.
Với cây giống phi lao ươm được, anh hợp đồng với Chi cục Kiểm lâm trồng rừng. Năm 1999, trên rẻo cát phía sau rừng phòng hộ tự nhiên, 40 cây được trồng xuống, nhưng chỉ còn sống 25 cây. Nguyên nhân cây chết không phải do phi lao khó trồng mà do hộ dân đất liền kề không muốn khi cây lớn gió thổi lá già bay sang đất họ nên đã nhổ hoặc nhón gốc cho cây chết. Nhiều lần bắt gặp người dân nhón gốc cây phi lao con, anh năn nỉ: “Xin bà con đừng nhổ cây. Cây trồng bị mất, Ban quản lý lâm trường sẽ rầy tôi”. Những người dân này chống cự lại và chửi bới anh.
Cây trồng bị nhổ đi, anh lại ươm hạt và trồng loạt cây khác. Thấy anh kiên trì, những người nhổ phá cây con nản chí, bỏ cuộc. Ngày nay, số lượng phi lao do anh trồng dọc theo bãi biển cồn Ông Lễ, xã An Điền đã lên đến hàng ngàn cây. Cây lớn lên rất nhanh và đã thành rừng phi lao cao vút. Trồng rừng đã khó, bây giờ giữ được rừng lại càng khó hơn. Đó là hàng ngày người dân nơi khác vào rừng chặt cành làm củi, có lúc họ chặt luôn cả cây, không phải một, mà cả hàng. Lo mất rừng, anh không cho người lạ vào, và bị họ chống cự, chửi bới thậm tệ!
Vào mùa nắng, anh nơm nớp lo rừng bị cháy. Anh cào gom lá phi lao rụng dưới đất thành luống, có khoảng cách ngăn để tránh cháy lan, phòng khi có người dân vào rừng bắt ong ném tàn thuốc gây cháy. Mùa nắng là cả gia đình anh phải trực suốt ở nhà giữ cháy.
Ngoài trồng rừng phi lao, hàng ngày cùng vợ đi kéo lưới ven biển, anh nhặt trái đước trôi tấp vào bờ mang về trồng nơi bãi bồi. Nhiều người thấy anh làm vậy, cho anh là thằng điên. Rừng thì tự nó mọc chứ công đâu mà trồng. Ai nói gì thì nói, anh cứ ngày ngày nhặt trái đước về trồng. Cây đước gặp đất phù sa, đâm rễ phát triển nhanh và bãi bồi cồn Ông Lễ trước đây bị sóng biển xói mòn, nay lấn dần ra. Chị Nguyễn Thị Nghiêm, người cùng ấp, nói: “Nhờ “thằng điên” trồng đước, nên cồn Ông Lễ mới hết lở”. Còn chị Bùi Thị Chiến, vợ anh nói: “Tính anh Huỳnh thích trồng tỉa. Thấy đất trống là anh tìm cây trồng. Rừng phi lao, khi còn nhỏ, ngày ngày anh chăm sóc, làm cỏ suốt. Coi vậy chớ, quên quên là cỏ, dây leo phủ đầy, cây con sẽ bị èo uột, chậm lớn. Anh Huỳnh mê cây lắm, thời gian anh dành cho rừng cây còn nhiều hơn là để mắt tới vợ con”.
Ngoài nhân giống phi lao trồng 70ha rừng phòng hộ ở cồn Ông Lễ, anh Huỳnh còn được Cục Kiểm lâm đặt hàng ươm giống phi lao cung ứng cho việc trồng rừng phòng hộ ở các huyện Bình Đại, Ba Tri và Thạnh Phú của Bến Tre. Từ năm 2005 đến 2007, anh đã ươm 60.000 cây cung ứng cho 3 huyện ven biển của tỉnh trồng rừng phòng hộ. Năm 2008 này, anh tiếp tục nhận hợp đồng ươm hàng chục ngàn cây phi lao để trồng rừng phòng hộ ven biển của tỉnh.
Nói về niềm say mê ươm cây nhân rừng phi lao, anh Huỳnh tâm sự: “Bến Tre mình đã chịu hai trận bão lớn (bão số 5 năm 1997 và bão số 9 năm 2006) nếu trồng và giữ được rừng phi lao phòng hộ, sẽ tránh được thiệt hại đáng kể”.
Lư Thế Nhã
“Thằng điên” trồng và giữ rừng phi lao ven biển Bến Tre
Dạng hẹp
